BİR BİLİMKURGU ŞAHESERİ:
DUNE
Eylül 2001
.
"Çöl Gezegeni Dune", 20.yüzyılda yazılmış en başarılı ve en çok satan bilimkurgu eserlerinden biridir. Frank Herbert tarafından yazılan altı ciltlik eser, günümüzden 10000 yıl kadar sonra başlayarak, Arrakis adıyla da bilinen, çöllerle kaplı Dune gezegenini ve uzayın her köşesine dağılmış insan uygarlığını anlatır. Öykünün temelinde, sadece Dune'un çöllerinde yetişen bir tür baharat olup insanların psikolojik/metafizik gelişiminde çok büyük rol oynayan ama günlük doz aşıldığında uyuşturucu gibi bağımlılık yaratan "Spice / Melanj" yatmakla birlikte evrene hakim olmaya çalışan güç odaklarının çekişmeleri, dinsel çarpışmalar, sosyolojik ve ekolojik sorunlar, savaşlar, kısacası insanın uygarlık tarihi boyunca hep içinde olduğu klasik olaylar, eseri tamamlar. Herbert, "Çöl Gezegeni Dune" kitabıyla verilen ilk Nebula ödülünü kazanmış, aynı yılın Hugo ödülünü de Roger Zelazny'nin "And Call Me Conrad"ıyla paylaşmıştır.  Kısacası bilimkurgu alanında verilen en prestijli iki ödülü de kazanmıştır.
.
Eseri oluşturan altı kitap şunlardır:
1. Çöl Gezegeni Dune (Dune, Desert Planet)
2. Dune Mesihi (Dune Messiah)
3. Dune'un Çocukları (Children of Dune)
4. Dune'un İmparator Tanrısı (God Emperor of Dune)
5. Dune'un Kafirleri (Heretics of Dune)
6. Dune Rahibeler Meclisi (Chapterhouse: Dune)

Kitaplar, Türkçe olarak 1997 yılından itibaren Sarmal Yayıncılık tarafından yayınlanmaya başlandı. Beşinci kitabın yayınlanmasının ardından serinin yayın hakları Mavi Ada'ya geçti ve altıncı kitap, yeni yayıncının güzel davranışıyla üzerindeki yayıncı logosu dışında farklılık göstermeyen kapak ve tasarımı ile 2000 yılı sonunda Türkçe'ye kazandırıldı ve böylece seri de tamamlanmış oldu.

Bu altı kitap dışında Frank Herbert'in oğlu Brian tarafından yazılmış ve Dune'un öncesini anlatan "House Harkonnen" ve "House Atreides" kitapları da Türkçeye çevrilmeyi bekliyorlar. Brian Herbert'in Kevin Anderson ile birlikte yazdığı bu iki romana daha da geçmişe uzanacak bir üçleme daha eklenecek yakın zamanda: "Dune: Butlerian Jihad", "The Machine Crusade", "The Battle of Corrin".

.
FİLM
.
Dune'un ilk kitabı olan "Dune: Desert Planet" iki kez filme de çekildi.
Ayrıntılı bilgi yakında...
.
BAZI LİNKLER
.
Kitap:

 The Dune Novels Official Site :
  Kitap serisi ile ilgili her türlü bilgi.

 Arrakis-Dune Multimedia Site :
  Kitap ve filmlerle ilgili bilgiler, haritalar, görsel arşiv. Özellikle timemap'i kronoloji açısından tavsiye ederim.

 Atreides Fan Site :
  Dune ile ilgili haber ve bilgiler.

 Gerekli Şeyler :
  FRP ile ilgilenen herkesin bakması gereken bir site.

 

Bilgisayar Oyunu:

 Dune 2000
 Emperor: Battle for Dune
 

Frank Herbert:

 ..
 

Film:

 ..
 

.
KISA ÖZET
.
1.Kitap: ÇÖL GEZEGENİ DUNE

Evrenin belli bir kısmındaki yıldız sistemlerinde kurulu olan İmparatorluk, çeşitli gezegenlerde yerleşik Büyük Aileler, uzay yolculuklarını kontrol eden Lonca, büyük bir ticari kuruluş olan CHOAM ve son derece gelişmiş dini bir kurum olan Bene Gesserit rahibeleri ile birlikte siyasi zirvenin parçalarını oluşturmaktadır. İmparator IV.Şaddam'un egemenliği altındaki en önemli gezegenlerden biri de üzerinde çölden başka bir şey olmamasına rağmen boyutlar üstü uzay yolculuklarından binlerce yıllık anı çağırmalarına kadar bir çok fizik ötesi yetenek kazanımını sağlayan "Spice (Melanj)"ın yegane üretim yeri durumundaki Arrakis'tir. Harkonnen ailesinin yönetiminde olan bu gezegen, yapılan anlaşma gereği Atreides'lere devredilmiştir.

Romanın öyküsü Atreides Lordu Leto'nun, ailesini binlerce yıllık gezegenleri Caladan'dan Arrakis'e taşımasıyla başlar. Leto, Arrakis'e yepyeni bir yönetim anlayışı getirmeye çalışırken, Harkonnenler'in de gizli planları vardır ve bir hainin de yardımıyla gerçekleştirdikleri baskınla Atreidesler'e büyük bir darbe indirirler. Lord Leto yakalanır ve zalim Harkonnen lideri Baron Vladimir tarafından sorgulanırken intihar eder. Bir Bene Gesserit rahibesi olan eşi Jessica ve oğlu Paul, güvenlik subayı Duncan Idaho'nun yardımıyla birlikte kaçmayı başarır ve Bedevilere benzeyen çöl insanlarına (Fremenler) sığınırlar. Yönetim aleyhtarı Fremenler, çöllerin arasındaki kayalıkların içinde, büyük dehlizlerde yaşamakta, spice hasatı yapmakta ve çöllerdeki büyük mesafeleri Şeyh-Hulud dedikleri dev kum solucanlarına binerek aşmaktadırlar. Paul ve annesi, özel yetenekleri ile kendilerini Fremenler'in lideri Stilgar'a kabul ettirirler. Jessica, rahibelik yetenekleri sayesinde bir çeşit dini lider olan yaşlı bir kadından görevi devralır ve kaçmadan önce hamile kaldığı kızı Alia'yı doğurur. Bene Gesserit'in yüzyıllardır süren soy iyileştirme çalışmalarının biraz da yasak olarak doğmuş meyvesi olan Paul de yavaş yavaş gücünü kullanmayı ve Fremen savaşçılarına da kullandırmayı öğrenerek onların lideri olur. Artık O, Fremen efsanelerinde adı geçen Mesih haline gelmiş ve Muad'dib adını almıştır. Bu arada Dune'u yeşil bir gezegene çevirmek için büyük planları olan ama Harkonnenlar tarafından öldürülen doğabilimci Liet Kynes'in kızı Chani de kendisinin eşi olmuştur. Dev kum solucanlarının da kullanıldığı bir baskında Sardokar denilen İmparatorluk askerlerince de desteklenen Harkonnen kuvvetlerini bozguna uğratırlar. Henüz çocuk yaştaki kızkardeşi Alia, Baron Harkonnen'i, Paul de onun veliahtı olan yeğeni Feyd Rautha'yı öldürür. Muad'dib, başlatmış olduğu cihad ile düşmanlarını yenerek Dune'un merkez olduğu dev bir imparatorluğa hükümdar olur.

.
2.Kitap: DUNE MESİHİ

Efsanevi bir dini lider konumuna erişmiş olan ve cihadını evrenin her köşesine eriştirmeye başlayan Paul Muad'dib, bunu yaparken bol miktarda düşman da kazanmaktadır. Hükümdarlıkta dengeler çok kritiktir. Bir yanda Bene Gesserit rahibeleri, bir yanda sürgündeki eski imparatorluk ailesi ve Harkonnen kalıntıları, diğer yanda ise uzay yolculuklarında tekel konumunda olan Lonca ve CHOAM. Evrendeki teknolojinin kaynağı olan IX ve Tleilaxu tarafından "Gula" adı verilen teknolojiyle yeniden hayata döndürülen Idaho Duncan, kendisine danışmanlık yapmaktadır. Önceki hayatını da sürekli olarak sorgulayan Idaho, Tleilaxu'nun Muad'dib'i ele geçirme planlarının da bir aracıdır. Bir taktik olarak eski imparatorun kızı Irulan ile evlenmiş olan Paul, gerçek sevgilisi olan Chani'den de çocuk beklemektedir. Dune'un başrahibesi olan annesi Jessica,  Atreides gezegeni Caladan'a dönmüştür. Kızkardeşi Alia da büyümüş ve belli bir kesimin aziz kişisi olarak vaazlar vermektedir. Bu sırada Prenses Irulan'ın da içinde bulunduğu bir grup Paul'e suikast planlarlar. Suikastten canlı olarak kurtulan ama gözlerini kaybeden Muad'dib artık iç gözüyle görür hale gelir. Doğumun hemen arkasında biri erkek biri kız ikiz bebeklerine yönelik ikinci bir suikast girişimi de doğuştan görme gücüne sahip çocukların ve bir anda önceki hayatını hatırlayıp Muad'dib'e sadakatini gösteren Idaho'nun da katkısıyla başarısızlığa uğratılır. Doğum sırasında Chani ölür. Artık iç görüşünü de kaybeden Paul de çocukları kızkardeşine ve Stilgar'a emanet ederek, körlerin çöle bırakılmasını gerektiren eski Fremen geleneğine uyar ve çöle doğru son yolculuğuna çıkar.

.
3.Kitap: DUNE'UN ÇOCUKLARI

Paul Muad'dib'in çocukları Leto ve Ganima büyümektedirler. İmparatorluk ikizleri, binlerce yıl öncesinden tüm atalarını kendi içlerinde yaşatan doğa üstü güçlere sahip çocuklardır. Aynı güçlere sahip halaları Alia'nın, ataları arasında bulunan ve anılardan gelen Baron Harkonnen'in de ikna çabalarıyla, kendi gücüne yenilip kötü yollara sapması, artık Bene Gesserit başrahibesi olan Jessica'nın Dune'a dönmesiyle birlikte komplo teorileri artmıştır. Gula Idaho Duncan, Alia'nın yardımcısı ve eşi olmuştur. Bu arada çölden geldiği söylenen ve Muad'dib olduğuna inanılan kör bir vaiz, sürekli olarak Alia'nın yönetimi aleyhine vaazlar vermektedir. Sürgünde farklı planlar içindeki eski yöneticiler de ikizleri öldürmeyi düşünmektedirler. Görme gücüyle tüm durumu kavrayan Leto, kızkardeşi ile birlikte kendini sonsuzluğa götürecek büyük bir plan yapar ve başarı ile uygular. Suikastten kurtularak ama kendini ölmüş göstererek çöle kaçar. Burada babasının eski komutanları ve savaşçıları onu bulur. Çok zor bir yol seçerek kendi vücudunu, dev solucanların kökeni olan kum alabalıklarıyla dönüşüme sokarak doğa üstü güçleri olan bir canlıya dönüşür. Ardından da Fremenlerin Alia'yı dinlemeye geldikleri hac günü başkent Arrakeen'e gelir. Burada kör vaiz öldürülür ve onun gerçekten de Muad'dib olduğu ortaya çıkar. Büyük gücü ile tüm engelleri dağıtan Leto, eşi Duncan'ın da Stilgar tarafından öldürülmesiyle iyice yoldan çıkan Alia'nın kendini camdan atarak ölmesine sebep olur. Sonunda tahta oturan Leto, kendisini "II.Leto" sanıyla İmparator Tanrı ilan eder.

.
4.Kitap: DUNE'UN İMPARATOR TANRISI

İmparator Tanrı II.Leto'nun tahta oturmasının üzerinden 3500 yıl geçmiş ve dönüşümü ilerleyen Leto, yüzü ve beyni dışında dev bir solucan haline gelmiştir. Düşmanları tarafından Tiran sanıyla bilinen Leto, evrendeki bir çok adamı ve casusu ile mutlak anlamda bir hükümdar olmuştur. Bin yıllar önce başlayan iklim programları başarılı olmuş ve Arrakis artık yeşil bir gezegen haline gelmiştir. Sadece küçük bir arazi kutsal çöl olarak bırakılmıştır. Öldükçe, Tleilaxu tarafından üretilip kendisine yollanan Duncan Idaho gulalarını, "Balıkla Konuşanlar" ismiyle bilinen, gözü kapalı ölüme gidecek denli sadık kadınlardan oluşan muhafız birliğinin lideri olarak kullanmaktadır. Evrendeki diğer büyük güçler için her şey demek olan "Spice" tümüyle Leto'nun elindedir ve onun belirlediği miktarlarda dağıtılmaktadır. Bu yüzden hem rahibeler, hem de Lonca ve diğer uluslar Leto'ya bağlılıklarını sunmak zorundadırlar. Bununla birlikte yüzyıllardır başarılamayan suikast planları da sürmektedir. Eski soylu Fremen günlerine dönüşü hedefleyen genç asilerin kadın liderlerinden olan ve kendisi de Atreides kanı taşıyan Siona, Leto'nun onunla Duncan'ı çiftleştirme planları sırasında kendi planlarını uygulamaya koyar ve Duncan'ın da yardımıyla İmparator Tanrı'nın sonunu getirir.

.
5.Kitap: DUNE'UN KAFİRLERİ

İmparator Tanrı'nın ölümünden bir kaç bin yıl geçmiş, Leto'nun parçalarının etrafa yayılmasıyla iklim dengesi bir kez daha tersine dönen Dune tekrar çöl haline gelmiştir. Artık Rakis adıyla bilinen gezegende yönetim artık sadece görüntüde ve törenlerde kalmış Muad'dib dininden rahiplerde olmakla birlikte gezegen, tüm "Spice"ı kontrol etmek isteyen Bene Gesserit ve Tleilaxu'nun soğuk savaş alanı hailne gelmiştir. Bu arada Leto'nun ölümüyle evrenin dört bir yanına dağılan "Balıkla Konuşanlar" ve bazı rahibeler, saçılma denilen bu hareketin sonrasında dönüşüme uğrayarak kendilerine "Şerefli Analar" diyen zalim ve korkunç kadınlar halinde geri dönmüşler ve büyük bir yok etme harekatına girişmişlerdir.  Tleilaxu, Idaho Duncan gulalarını, bu kez de Bene Gesserit için üretmekte, onlar da sürekli olarak suikaste kurban giden Duncan'ları yetiştirmeye ve incelemeye çalışmaktadırlar. Dune'da keşfedilen ve dev kum solucanlarını çağırabilen Sheena isimli bir kız çocuğunu da tabiyetlerine almak ve hatta Duncan ile çiftleştirmek isterler. Başrahibe Taraza, bu ortamda Dune'u rahibeliğe bağlamak için eski rahibelik komutanı Miles Teg'e gizli bir görev verir. Planlar istenildiği gibi gerçekleşmez ve teknolojinin son ürünlerinden olan yok-gemilerle de desteklenen büyük bir saldırı Dune gezegenini yok ederken başrahibe ve Miles de ölürler. Miles'in büyük bir intihar hareketiyle dikkati üstüne çekip gezegenden kurtardığı kızı Odrade, yeni başrahibe olarak, Sheena ve Duncan ile birlikte, bir şerefli ana ve bir Tleilaxu ustasını da esir edip gizli rahibelik gezegenine varmayı başarır. Onları kurtaran geminin ambarına bu gezegende "Spice"ın tohumu olabilecek bir kum solucanını koymayı da başarmışlardır.

.
6.Kitap: RAHİBELER MECLİSİ

"Şerefli Ana" tehlikesinin boyutları daha da büyümüştür ve rahibeliğin elindeki gezegenler birer birer yok edilmektedir. Rahibelik gezegeninde ise çöl büyütülmeye ve kum alabalıklarını oluşturacak dönüşüm gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Bir yandan da artık Idaho'nun eşi olan Murbella adlı esir "Şerefli Ana"yı inceleme, ondan bilgi almaya çalışma ve onu bir rahibeye çevirme işlemleri sürmektedir. Şerefli Ana saldırısı melanjın tek doğal kaynağı olan Dune'u yok ettiği gibi, yapay yollardan melanj üretmeyi başaran Tleilaxu uygarlığını da yok etmiştir. Dune'dan kurtardıkları, Tleilaxu'dan geriye kalan ve sırları bilen tek usta olan Scytale de Rahibeler için çok önemlidir, ama onun da kendi ırkını tekrar çoğaltma üzerine kendi planları vardır. Artık başrahibe olan Odrade, bir çok itiraz ve sessiz muhalefete rağmen Idaho'yu kendilerine hizmet edecek ve yaklaşmakta olan Şerefli Ana tehlikesine karşı önemli bir savunma kozu olacak gerekçesiyle korumaktadır. Yine onun eğitim ve yardımıyla genç Miles Teg gulasına da eski anılarını kazandırmaya uğraşmaktadır. Rahibeler Meclisi gezegeninde çöl yayılmaya devam etmekte ve gezegen yeni bir Dune olmaya doğru gitmekte iken önce ilk spice topakları ardından da çok küçük boyda olsa da çöl solucanları oluşurlar. Bu sırada Sheena'nın cinsel yardımıyla Miles Teg'in anıları uyandırılır ve artık Rahibelik'in elinde güçlerinin sınırını bile tahmin edemeyecekleri değerde bir komutan vardır. Murbella'nın ıstırap sınavını başarıyla geçip diğer anıya kavuşması ve ytam bir Bene-Gesserit olmasının ardından Şerefli Analar'a saldırı zamanı gelmiştir. Her iki taraf için de sürprizlerin yaşandığı savaş sonunda Şerefli Analar'ın lideri ve yardımcısı ile birlikte Baş Anne Odrade de ölür. Ölmeden önce anılarını paylaştığı Murbella artık hem Şerefli Analar'ın hem de Bene-Gesserit rahibelerinin lideridir ve iki organizasyon birleşme yoluna girer. Odrade'in ölmeden önce anılarını paylaştığı diğer rahibe olan Sheena ise Duncan ile yaptığı gizli planın son aşamasını gerçekleştirir ve Duncan'ın, Scytale ve Gammu'dan kurtarılan küçük yahudi grubuyla birlikte içinde bulunduğu, ambarlarına da yeniden oluşmuş küçük solucanlardan örnekler koydukları  yok gemiyi uzay katlamaya sokup evrenin bambaşka ve hiç bilmedikleri bir bölgesine kaçırırlar. Onları yeni bir saçılma beklemektedir.

.
Ana Sayfa