Hunların efsanevi lideri Oğuz Han'ın
ölümünden sonra Türklere sırasıyla Gök Han, Ay Han, Yıldız Han, Deniz Han
ve İl Han başbuğ olur. İl Han döneminde tüm Türk illeri bu soyun egemenliğine
girmiştir. Bunu kıskanan yabnacı kavimler, özellikle Tatarlar birleşip
İl Han'a saldırırlar ve çarpışma sonunda Türkleri kılıçtan geçirirler.
İl Han'ın oğlu Kayı ve yeğeni Dokuz Oğuz eşleri ve çocukları birlikte esir
edilir. Daha sonra Tatarlar'ın elinden kurtularak eski yurtlarına geri
dönerler. Burada dağınık ve ürkmüş bir halde bir çok at ve besi hayvanı
bulurlar. Bunları da yanlarına alıp kendilerine güvenli bir yurt ararlar.
Bir kurdun ayak izlerinin peşinden giderek geldiklerinden başka yolu olmayan
yemyeşil bir yer bulurlar ve buraya Ergenekon adını verirler. Bu iki ailenin
çocukları birbirleriyle evlenerek çoğalırlar.
Yıllar sonra Ergenekon'a sığamaz
olurlar. Sonunda 400 yıl kaldıkları bu yurttan çıkmaya karar verirler ama
çıkış yolunu bulamazlar. Bir demirci dağda bir demir madeni olduğunu, dağın
ateşe verilmesiyle yolun açılabileceğini söyler. Göktürkler,
bütün dağın çevresine odun ve kömür yığarak yetmiş büyük körükle dağın
tutuşmasını sağlarlar. Böylece dağ erir ve Göktürkler Ergenekon'dan çıkarlar.
Bayram ilan edilen bu çıkış günü daha sonraları her yıl bir parça demir
eritilerek kutlanır. Kayı Han soyundan gelen başbuğ Börteçene, bütün illere
elçiler gönderip Göktürklerin Ergenekon'dan çıktığını bildirir. Bütün iller
Göktürklere boyun eğer ve Kore'den Kuzey Karadeniz'e kadar her yer Türk
buyruğuna girer.
Destanın Çin kaynaklarındaki farklı
biçimine göre Türkler Hazar Denizi kıyılarında yerleşmiştir. Komşu bir
ülkeyle yapılan savaşta bir tek tutsak dışında bütün Türkler ölür. Düşmanlar
henüz on yaşında olan bu tutsağa acıyarak öldürmezler ama ellerini ve ayaklarını
keserek onu bir bataklığa atarlar. Bataklıkta bir dişi kurt onu besler
ve düşmanlarından kaçırarak Ergenekon'a götürür. Oğlan ile dişi kurt birleşir
ve kurt 10 oğul doğurur. Bu 10 erkek çocuk büyüyünce dışarıdan kızlar getirip
evlenirler. Çoğaldıktan sonra Ergenekon'dan çıkıp Avarlar'a bağlı olmak
üzere Altay Dağları'nın güney eteklerine yerleşirler.
Orhun Yazıtları'nda Ergenekon'da
çoğalan kabilenin, Göktürklerin temelini oluşturan 10 kabile (10 ok) olduğu
söylenir. Ergenekon'un Aral Gölü çevresinde ya da Ötüken'e yakın bir yer
olduğu sanılmaktadır. |